《我的咖啡厅》绿色度测评报告

百度 宋代积极鼓励本国民众经营海上贸易，通过市舶条法实现了与海商的分利机制。 Польша Республикасы пол. Rzeczpospolita Polska
Туу Герб
Гимн: ?Домбровский Маршы?
Негизделген	1025-жыл
Эгеменд??л?к к?н?	11-ноябрь 1918-жыл
Расмий тилдери	полякча
Борбор шаары	Варшава
Ири шаарлар	Варшава, Краков, Лодзь, Вроцлав, Гданьск
Башкаруу формасы	Унитардык парламенттик республика
Президент Премьер-министр	Анжей Дуда Дональд Туск
Мам. дини	Динден тышкары
Аянты ? Жалпы	69-чу - д?йн?д? 312 679 км2
Калкы ? Бааланган (2016) ? Жыштыгы	▲38 454 576 адам (36-чы) 123 ад./км2
АД?И ( 2014)	▲0,843 (?т? жогорку) (36-чы)
Акча бирдиги	Поляк Злоты (PLN, код 985)
Домени	.pl
ISO коду	PL
ЭОК коду	POL
Телефон коду	+48
Убакыт аралыгы	UTC +1 (+2 - жайкы убак)

Польша (пол. Polska), расмий ― Польша Республикасы (пол. Rzeczpospolita Polska) ― Европадагы мамлекет. Висла жана Одра дарыясынын алабында; т?нд?г?н?н Балтика де?изи менен чулганат. Т?шт?г?н?н Карпат, Судет тоолору, батышынан Германия жана т?шт?г?н?н Чехия, чыгышынан КМШ ?лк?л?р? (Орусия, Беларусь, Украина жана Литва) менен чектешет.

Аянты 312,7 ми? км².

Калкы 38,7 млн (2010). Административдик-аймактык жактан 16 воеводдукка б?л?н?т.

Борбору – Варшава шаары.

Акча бирдиги – злотый.

Мамлекеттик т?з?л?ш?

Польша - унитардык мамлекет. Конституциясы 1997-жылы кабыл алынган. Башкаруу формасы – парламенттик республика. Мамлекет жана ?км?т башчысы – президент. Мыйзам чыгаруу бийлиги эки палаталуу (Сейм жана Сенат) парламентке таандык. Аткаруу бийлигин президент жана Министрлер Ке?еши жетектеген ?км?т ишке ашырат. Польшада к?п партиялуу система орун алган. Негизги саясий партиялары: Польша Республикасынын жарандык платформасы, Укук жана чындык, Демократиялык солчул к?чт?р союзу, Польша дыйкандар партиясы ж. б.

Табияты

Польша.

Аймагынын ³/₄ б?л?г?н ойду? ээлейт. Балтика де?изинин жээги жапыз келип, кумдуу. Т?нд?г?нд? д??с??-морена рельефт?? Балтика жалчасы (бийиктиги 329 мге чейин) жайгашкан; к?лд?р к?п кездешет (т?нд?к-батышында жана Мазур т?зд?г?нд?). Борбордук б?л?г?нд? батыштан чыгышты карай ойду?дар тилкеси (Улуу Польша-Куявия жана Мозовецка-Подляски) созулуп жатат. Андан т?шт?г?р??к Висла ?р??н? менен б?л?нг?н Силезия, Кичи Польша, Люблин д??с??л?р?, батышында Одра ?р??н? орун алган. ?лк?н?н т?шт?к чеги менен Судет (э? бийик жери 1602 м, Снежка чокусу) жана Карпат тоолору (2499 м, Татра массивиндеги Рысы чокусу), Батыш жана Чыгыш Бескид тоолорунун этек жалчалары созулуп жатат. Климаты мел??н, де?издиктен континенттике ?т?т. Т?зд?кт?р?нд? январдын орточо температурасы –1°Сден –3°Сге чейин, июлдуку 16–19°С, бийик тоолуу б?л?г?нд? 5–6°С. Жылдык жаан-чачыны 500–600 мм, тоолорунда 1000 лшден ашык. Дарыялары ?т? жыш; негизги дарыялары: Висла (куймалары: Сан, Пилица, Буг), Одра (Ныса-Лужицка, Варта). Польшанын аймагынын ¹/₂ине жакыны айдалат, токой 27%ин ээлейт (негизинен тоолорунда жана ?лк?н?н т?нд?к б?л?г?нд?). Жазы жана ийне жалбырактуу токой (эмен, бук, мырза карагай, к?к карагай) басымдуу. Татра, Карконоше, Кампина, Пенин улуттук парктары уюштурулган. Польшада Беловежа чер токоюнун батыш б?л?г? жайгашкан.

Калкы

Элинин 98%тен ашыгы – поляктар. Ошондой эле украиндер, белорустар, немистер, чехтер, словактар, литвалыктар да жашайт. Католик динин калкынын 95%и тутат. Православныйлар менен протестанттар да бар. Мамлекеттик тили – поляк тили. орточо жыштыгы 1 км²ге 124 киши. ?лк?н?н т?шт?г?нд? жышыраак. Т?р?л??н?н де?гээли орточо (1000 кишиге 11,5), ?л?м-житим 1000ге 10 киши (балдардын ?л?м? 1000ге 13,4). Калкынын жашынын орточо узактыгы эркектериники – 67 жаш, аялдарыныкы – 75. Шаар калкы 61%. Ири шаарлары: Варшава, Лодзь, Краков, Вроцлав, Познань, Гданьск, Шецин, Быдгош жана Катовице.

Тарыхы

Польша аймагын адамдар палеолит доорунан мекендеген. 7-кылымда Польшада феодалдык мамиле орноп, дыйканчылык ?н?г? баштаган. 10-кылымдын аягында алгачкы феодалдык Польша мамлекети т?з?лг?н. Шаарлар (Краков, Познань, Гнезно ж. б.) пайда болуп, соода жана кол ?н?рч?л?кт?н борборуна айланган. 13-кылымдын аягында Поляк феодалдары тышкы душмандан чочулашып, ?лк?н? бириктир?? ?ч?н к?р?шк?н. Польшада сословиелик монархия калыптанган. Анын тышкы саясаты 14-кылымдагы к?чт?? феодалдык герман агрессиясына сокку урууга жана ал басып алган жерлерди кайтарып алууга багытталган. Тевтон орденине каршы к?р?шт? Улуу Литва княздыгы менен т?з?лг?н уния (1385) Польшага ийгилик алып келген. 14–15-кылымда бирдикт?? Польша мамлекетинин т?з?л?ш? маданияттын жогорулашына жана поляк тилиндеги адабияттын ?н?г?ш?н? жардам берген. 16-кылымдын 2-жарымында Польшанын тышкы саясаты Чыгышка – украин, беларус жана орус жерлерин басып алууга багытталган. Литванын Ливон согушунан (1559–83) начарлашынан пайдаланып, Польша феодалдары Улуу Литва княздыгын Польшага кошууга умтулуп, Речь Посполита мамлекетин т?зг?н (булар мурун Улуу Литва княздыгынын бийлигинде болгон). 1596-жылы Речь Посполитанын аймагындагы чирк??л?р Рим папасынын бийлигине ?тк?н, бул Украина менен Беларуссияда улуттук жана таптык карама-каршылыктардын к?ч?ш?н? себеп болгон. Б. Хмельницкий жетектеген украин элинин 1648–54-жылдардагы боштондук согушунун жана 1654–67-жылдардагы орус-поляк согушунун натыйжасында Украинанын к?п б?л?г? Россияга кайрадан кошулуп, Польшанын чыгыш элдерин басып алуу саясатына кыйраткыч сокку урулган. Украин жана беларус элдеринин боштондук к?р?ш?н?н таасири менен Польшада феодалдык т?з?л?шк? каршы кыймыл к?ч?г?н. 17-кылымдын аягы – 18-кылымдын ортосунда ?лк?н?н маданий турмушунун т?м?нд?ш? жана борбордук бийликтин начарлашынан пайдаланып, ко?шу мамлекеттер Польшага ?ст?мд?к кылууга умтулушкан. 1770–90-жылдары Речь Посполитанын аймагы Петербург конвенциясы боюнча Пруссия, Австрия жана Россия тарабынан 3 жолу (1772, 1793, 1795) б?л?нг?н. 1772-жылы Речь Посполитанын жарым-жартылайын Пруссия, Австрия жана Россия, калганын 1793-жылы Россия менен Пруссия экинчи жолу б?л?п алгандан кийин Польшанын к?з карандысыздыгы коркунучта калган. 1795-жылы Речь Посполитаны Пруссия менен Австрия ?ч?нч? жолу биротоло б?л?п алган (Украина, Беларуссия Россияга кайрадан кошулуп, Литва, Латвия жерлери анын бийлигине ?тк?н). Натыйжада Польша мамлекети жоюлуп, анын эли улуттук эз??д? калган. Польшадан эмиграцияга кеткен патриот ишмерлер ?лк?н?н к?з карандысыздыгын калыбына келтир??н? Франциянын жардамы менен ишке ашырууга умтулушкан. 1807-жылы Наполеон I Пруссияны талкалап, андан бошотулган аймакка Францияга к?з каранды Варшава герцогдугун т?зг?н. 1814–15-жылдары Вена конгресси Польшаны кайрадан б?л??н? чечкен. Россия Варшава герцогдугунун к?п б?л?г?н алган, Познань аймагы (Силезия менен Поморье) Пруссияга, айрым аймактары Австрияга ?тк?н. Краков ?эркин шаар? деп жарыяланган. Польша аймагы б?л?нг?нд?н кийин Россия падышалыгы поляк элин аёосуз эзген. Польша улуттук-боштондук к?т?р?л?шт?р? (1794, Т. Костюшко жетектеген; 1830–31, 1846, 1848, 1863–64) к?ч менен басылган. Польшада патриоттук жашыруун коомдор жана жумушчу партиялар пайда болгон. Россиядагы Октябрь революциясынын же?иши Польшанын к?з карандысыздыгы ?ч?н ?б?лг? т?зг?н. Совет ?км?т? 1918-жылы августта Польшаны б?л?шт?р?? ж?н?нд?г? падыша ?км?т?н?н келишимдерин жойгон. 1918-жылы ноябрда к?з карандысыз Польшанын ?н?р жайлуу борборлорунда жумушчу депутаттар Совети т?з?лг?н, 1918-жылы декабрда Польша компартиясы (ПКП) уюшулган. Бирок бийликти буржуазия менен помещиктер ээлеп, 1920-жылы советтик Россияга согуш ачкан. Лига тынчтык келишими боюнча 1921-жылы Украина жана Беларуссия жерлеринин батыш б?л?г? Польшанын бийлигине ?тк?н, 1926-жылы Ю. Пилсудский баштаган реакциячыл авторитардык режим орногон. ПКПни куугунтуктап, советтерди жоюп, айрым жерде пайда болгон Кызыл Гвардияны талкалаган. 1929-жылдын аягында ?лк?н?н экономикасында кризистин алгачкы белгилери байкалган. Кризистин убагында (1929–33) Польшада жумушсуздар к?б?й?п, массалык иш таштоолордун учурунда жумушчулар айрым ишканаларды ээлешкен. Б?л?нг?н айыл-кыштактарда дыйкандар полицияга жана салык жыйноочуларга куралдуу каршылык к?рс?т?шк?н. 1939-жылы 1-сентябрда фашисттик Германия Польшага кол салып, экинчи д?йн?л?к согушту баштаган. Польша эли фашист немец баскынчыларына каршы боштондук согушка чыккан. 1942-жылы январда Польша жумушчу партиясы (ПЖП) т?з?лг?н. Ал жумушчу-дыйкан союзунун биримдигин чы?дап, фашизмге каршы бардык к?чт?рд? бирдикт?? Улуттук фронтко баш коштурган. 1944-жылы 1-январда Варшавада Улуттук фронттун убактылуу демократиялык органы – Крайова Рада Народова (КРН) негизделген. 1944-жылы 21-июлда КРН Польшанын улуттук-боштондук комитетин (ПУБК) – бийликти убактылуу аткаруучу органын уюштурган. 1944-жылы 26-июлда Советтер Союзу ПУБКны таанып, 1945-жылы 5-январда аны менен дипломатиялык мамиле т?зг?н. Советтик Армия менен Польша аскерлеринин 12-январда башталган кышкы чабуулунун натыйжасында Польшанын б?тк?л аймагы (анын ичинде 1939-жылга чейин Германиянын курамына кирген жерлери да) жана 17-январда Польшанын борбору Варшава шаары бошотулган. 1945-жылдагы Потсдам, Крым конференциялары, 1943-жылдагы Тегеран конференциясынын Польшага ?з жерин кайтарып бер??, анын батыш чек арасын Одер жана Нейса дарыясы боюнча белгил?? ж?н?нд?г? чечимдерин ырастаган. 1946-жылы 3-январда КРН бардык ири жана орто ?н?р жай, тоо-кен, транспорт, соода ж. б. ишканаларды мамлекеттештир?? ж?н?нд? мыйзам чыгарган. 1948-жылы декабрда ПЖП менен ПСПнин кошмо съездинде Польша бириккен жумушчу партиясы (ПБЖП) т?з?лг?н. 1949-жылы январдан Экономикалык ?з ара жардамдашуу советине (Э?ЖС) м?ч?. 1950-жылы Польшанын Германия менен чек аралары аныкталган. 1976-жылдагы конституция боюнча Польша социалисттик ?нд?р?ш жолу менен ?н?г? баштаган. М. С. Горбачёвдун кайра куруу саясатынан улам СССРдин Польшага карата таасири бошо?доп, ?зг?р??л?р болгон. 1989-жылы ?лк?г? президенттик бийлик жана сенаттык институт киргизилип, парламенттик республика т?з?лг?н. Польшанын мурдагы аты – Речь Посполита кайтарылган. 1995-жылы парламенттик шайлоодон кийин ?лк?д? коалициялык ?км?т (Солчул к?чт?рд?н демократиялык союзу, Польша дыйкандар партиясы ж. б.) т?з?лг?н. Польша 1995–2005-жылдары президент Квасьневскийдин тушунда НАТОго м?ч?л?кк? алынып, альянстын Сербия (1999), Афганстан (2001) жана Иракка (2003) жасаган интервенциясына катышкан. 2004-жылдан П. ЕСтин м?ч?с?. 2010-жылдан Польша президенти Бронислав Коморовский.

Экономикасы

Польша экономикасы орточо ?н?кк?н ?лк?л?рд?н катарына кирет. Рыногу туруктуу темп менен ?н?г??д?. ИДПнин к?л?м? 686,2 млрд АКШ доллары (2009). Аны киши башына б?л?шт?рг?нд? 18,0 ми? доллардан туура келет. Андагы тейл?? ч?йр?с?н?н ?л?ш? (% менен) 67,3, ?н?р жайдыкы 28,1, айыл чарбасыныкы 4,6. Таш жана к?р?? к?м?р, жез, таш туз, жаратылыш газы казылып алынат. 2008-жылы 154 млрд кВтп-с электр энергиясы (негизинен ЖЭСтен) ?нд?р?лг?н. ?н?р жайынын башкы тармактары: машина куруу (анын ичинде оор, авиа жана кеме куруу, электроника, электр-техникалык , прест??ч? жабдуулар ж. б.), кара жана т?ст?? металургия, к?м?р казуу, химия (химиялык була, пластмасса, минералдык жер семирткичтер ж. б.), фармацевтика, тамак-аш, айнек, текстиль. Заманбап технология жана илимий ?нд?р?шт?р? ?н?г??д?. Айыл чарбасында ?с?мд?к ?ст?р?? негизги ролду ойнойт. Европада кант кызылчасы менен карт?шк? ?ст?р?? жана жумуртка экспорттоо боюнча алдынкы орунда. Дан эгиндери (кара буудай, буудай, сулу, арпа) айдалып, жер-жемиштер ?ст?р?л?т. Экспортко алма, кулпунай, дан куурай, карагат жана пияз чыгарат. Чочко, с?т-эт багытындагы мал чарбасы асыралат. ?й куштары багылат. Аарычылык жана де?из балыкчылыгы ?н?кк?н. Автомобиль жолунун узундугу (ми? км менен) 424, темир жолунуку 22,3, магистралдык куур транспортунуку 15,8 (анын ичинде газдыкы 13,6, нефтиники 1,4). Де?из порттору: Гданьск, Гдыня, Свиноуйсьце, Шчецин. Сыртка машина жабдуулары, жарым фабрикаттар, ар т?рд?? даяр ?н?р жай буюмдары, азык-т?л?к жана тир?? мал чыгарат. Негизги соода шериктештери: Европа союзуна кирген ?лк?л?р (товар ж?г?рт??н?н 70%и туура келет; анын ичинде Германия, Италия, Франция) жана Россия.

Билим бер??с?

Польшада мектепке чейинки тарбиялоону, милдетт?? башталгыч, жалпы орто, кесиптик-техникалык жана жогорку билим бер??н? камтыйт. Билим бер??н?н негизин 12 жылдык билим бер?? т?з?т. Окутуу 18 жашка чейин акысыз жана милдетт??. Польшада 126 мамлекеттик жогорку окуу жай, анын ичинде 17 университет, 22 техникалык , ошондой эле менчик жогорку окуу жайлар бар. 15 жаштан жогорку калктын сабаттуулугу 97%ти т?з?т (2012). Улуттук тарых музейи ж. б. тармактык музейлери, ири китепканалары, илим-изилд?? мекемелери бар.

Массалык-маалымат каражаттары

?Трибуна?, ?Фолксштиме?, ?Культура?, ?Лвовска?, ?Хлопска дрога?, ?Жиче Варшавы?, ?Дзенник людовы? ж. б. поляк жана англис тилинде чыгуучу гезит-журналдары бар. Радиоуктуруу 1944-жылдан, телек?рс?т?? 1952-жылдан, маалымат агенттиги 1966-жылдан иштейт.

Адабияты

Польша адабиятынын ?н?г?ш? орто кылым (12–14-кылым), Кайра жаралуу (16–18-кылымдын ортосуна чейин) жана барокко доору деп ?ч мезгилге б?л?н?т. Польшада фольклордук салт элдик мурастарда, ырларда, макалаларда ж. б. жазмаларда кездешет. Орто кылымдагы ту?гуч мурастар латын тилинде ак с??кт?к маанайда жазылган (12-кылымдын башында жаралган Г. Анонимдин ту?гуч тарыхый хроникалык капелласы, Я. Длугоштун ?Польшанын тарыхы? аттуу к?п томдук чыгармасы). Я. Кохановский улуттук ыр т?з?л?ш?н? негиз салган. Бароккодон (А. Я. Морш, В. Потоцкий, Я. X. Пасек) кийин, 18-кылымдын ортосунан Агартуу доорунда адабиятта реформа, улуттук те?дик ?ч?н к?р?ш чагылдырылган (И. Красицкий, А. Нарушевич, С. Трембецкий, Т. К. Венгерский, ж. б). 1790-жылдары адабиятта боштондук к?р?ш, улуттук маданияттты сактоо темасына ?зг?ч? басым коюлган (А. Мицкевич – эки томдук ?Поэзиясы?, ?Гражина?, ?Конрад Валленрод?; А. Мальчевский – ?Мария?; С. Гощинский – ?Канев сепили? ж. б.). 1863-жылдан адабиятта реализм ?к?м с?рг?н (А. Аснык, М. Конопницкая, Б. Прус, Г. Сенкевич). 19-кылымдын аягында прозада натурализм маанайы байкалат (А. Дыгасинский). Жумушчу кыймылынын башталышы менен ?Варшавянка?, ?Кызыл байрак? сыяктуу пролетардык ырлар жаралган. 1890–1918-жылдары ?Жаш Польша? реалисттери менен кошо модернисттик (импрессионизм, символизм, неоромантизм) агымдар жайылат (3. Пшесмыцкий, С. Пшибышевский). 1918–44-жылдары социалдык-тиричилик романы (С. Жеромский, 3. Налковская, М. Домбровская ж.б.), реалисттик психологиялык проза (Я. Ивашкевич, Налковская ж. б.), драма (Е. Шанявский), поэзия (В. Броневский, Б. Ясеньский, С. Р. Станде, Л. Пастернак, И. Фик ж. б.) ?н?г?т. 1949-жылы Польша жазуучулар союзунун 4-съездинен кийин Домбровскаянын (?Айылдагы ?йл?н?? тою?), В. Чешконун (?Муун?), Л. Рудницкийдин (?Эски жана жа?ы?), В. Жуковскийдин ?Же?ил?? к?нд?р?? чыгармалары социалисттик реализм нугунда жазылган. 1950-жылдары философиялык проза (Т. Бреза, ?Коло дарбаза?; С. Дыгат, ?Диснейленд?), согуш темасында (Р. Братной, ?Колумбдар, туулган жылы – 20?; Ивашкевич, ?Да?аза жана да?к? ?чилтиги ж. б.), айыл жериндеги ?зг?р?шт?р ж?н?нд? (Ю. Кавалец, В. Махеек, Т. Новак ж. б.), жумушчулар тууралуу чыгармалар (С. Р. Добровольский, Л. Вантула, Я. Пешхала ж. б.), тарыхый роман (Я. Паранадовский, Т. Парницкий ж. б.), философиялык фантастика (С. Лемм) пайда болот. 1956-жылга чейинки поэзиянын ийгилигинде Броневский, Гальчинский, Ивашкевич, Пшибося, Яструндардын ?л?ш? зор. Социалисттик реалисттик драманы т?з??д? Л. Кручовскийдин (?Немецтер?, ?Эркиндиктин биринчи т?н??) эмгеги зор.

Архитектура жана с?р?т искусствосу

Неолит доорунда ар т?рд?? оюу-чиймел?? карапа идиштер жасалып, коло жана темир доорунда жамаат чептери (Бискупин, биздин заманга чейинки 550–400-жылдар ченде) курулган. Христиан динин кабыл алгандан (966) кийин таат-ибадат курулуштарынын к?б? таштан салынган. 11-кылымдын 2-жарымынан архитектурада роман стили таралат. 14–15-кылымда ?лк?д? феодалдык монархиянын орношу менен шаар маданиятты г?лд?г?н. Германия, Чехия, Нидерланддын архитектуралык формаларын боюна си?ирген готика ?лг?с?нд?г? курулуштар т?шк?н. ?лк?н?н т?шт?г?нд? таштан жана кирпичтен храмдар (Вавелдеги собор, Краковдогу Дева Мария костёлу), Вроцлав, Познандагы соборлор, т?нд?г?нд? кирпичтен костёлдор салынган. 15-кылымдын аягы – 16-кылымдын башында гуманизмдин жана реформачыл окуунун жайылышына байланыштуу Кайра жаралуу маданиятты т?пт?лг?н. Польшанын архитектурасында 18–19-кылымда классицизм (Лазенкидеги сарай, архитектор Д. Мерлини, Я. X. Камзетцер ж. б.), 20-кылымда конструктивизм ?ст?мд?к кылган. Экинчи д?йн?л?к согушта Польшанын ири шаарлары б?т талкаланган. Согуштан кийин шаарлар калыбына келтирилип, имараттар жа?ы долбоорлор боюнча курула баштаган. С?р?т искусствосунун э? байыркы эстелиги алгачкы жамат коомуна таандык. Гнезно сарайынын дарбазасы (12-кылым) роман стилинде кооздолсо, готика кезинде живопись (13–15-кылым) ?н?г?п, 17–18-кылымда искусство барокко стилинде (Б. Беллотто, Я. П. Норблин, А. Орловский, М. Плоньский), 19-кылымда романтикалык маанайда (П. Михайловский) с?р?тт?р тартылган. Мындан тышкары реалисттик жана улуттук пейзаж, тарыхый жанр ?р?ш алган (В. Герсон, Ю. Шерментовский, Я. Матейко). Сын реализми А. Герымскийдин, патриоттук сезим А. Гроттер, Г. Родаковскийдин чыгармаларында чагылдырылган. 19–20-кылымда реалисттик живопись (А. Каменский, С. Ленц ж. б.) ?н?кк?н, символизм (С. Выспяньский, Я. Мальчевский), кубизм жана экспрессионизм да ?з таасирин жоготкон эмес. Скульптурада М. Конечный, Е. Бандура ж. б., графикада В. Скочиляс, X. Хростовской-Петрович, Е. Панека ж. б. с?р?тч?л?рд?н эмгеги зор.

Музыкасы

Польша музыкасы – славян музыкалык маданиятынын байыркыларынын бири. Элдик ырлар краковьяк, мазурка бийлери менен эриш-аркак ?н?кк?н. 18-кылымда жа?ы ыр жанры (козголо?чулардын ырлары), 19-кылымда революциячыл жумушчулардын ырлары (?Варшавянка?, 1883) пайда болгон. Элдик аспаптары: скрипка, генсле (жаалуу), дуда, лигава, басун (?йл?м?), бубна (урма). Элдик бийлери: полонез, куявяк, оберек ж. б. 12-кылымдан чирк?? музыкасы, 15-кылымда к?п ?нд?? вокалдык-аспаптык музыка жана улуттук полифониялык стиль ?н?кк?н. М. Каменьский, Я. Стефанилер ту?гуч опера, А. Мильвид, В. Даньковскийлер ту?гуч симфония жазып, М. К. Огинский полонез жанры менен таанылган. Польша музыкасынын ?н?г?ш?нд? Ф. Шопен, С. Монюшко зор роль ойногон, 19-кылымдын 2-жарымы – 20-кылымдагы белгил?? композиторлор: В. Желеньский, 3. Носковский, Ю. Венявский ж. б. ?Жаш Польша? тобуна кирген М. Карлович, Л. Ружицкий, К. Шимановский улуттук музыка искусствосунун принциптерин негиздешкен. Ф. Шопен атындагы пианисттердин (1927-жылдан Варшавада), эстрадалык ырлардын (Сопот шаарында) эл аралык фестивалдары ж. б. конкурстар ?тк?р?л?т.

Театры

Орто кылымда театр искусствосунда литургиялык драма, кийин мистерия театры ?к?м с?рг?н. Кайра жаралуу доорунда сарай театрлары пайда болгон. 18-кылымда улуттук театр искусствосунун ?н?г?ш?н? В. Богуславский чо? салым кошкон. 1765-жылы Варшавада т?з?лг?н Улуттук театрда Ф. Заблоцкий, Ю. Немцевич ж. б. драматургдардын чыгармалары коюлган. 19-кылымдын 60-жылдарынан ?лк?д? Краков театры (жетекчиси С. Козьмян) алдынкы катардагы театрлардан бири болгон. 19-кылымдын аягы – 20-кылымдын башында к?р?н?кт?? театр ишмерлери К. Каминьский, М. Френкель, М. Пшибылко-Потоцкая ж. б. сахнадагы реализм салтын улантышкан. Экинчи д?йн?л?к согуштан кийин жа?ы элдик театрлар курулду. 1949-жылы театрлардын к?б? улуттук театрларга айландырылды. Белгил?? актёрлору: А. Зелрверович, К. Адвентович, 3. Мрозовская, А. Сленская; режиссёрлору: А. Ханушкевич, Э. Аксер, М. Прус ж. б.

Киносу

Польшада кино 1908-жылдан чыга баштаган. Кино искусствосунун ?н?г?ш?н? 1930-жылы т?з?лг?н ?Старт? кино бирикмеси таасир тийгизген. Экинчи д?йн?л?к согуш кино ?н?р?н? кедерги болуп, элдик демократиялык т?з?л?ш орногондон кийин гана ?Акыркы этап? (режиссёр В. Якубовская), ?Муун?, ?Канал?, ?К?л жана Алмаз? (?ч?? те? А. Вайданыкы) сыяктуу фильмдер тартылган. Польшада классикалык чыгармалардын негизинде ?К?л?, ??йл?н?? тою? (режиссёр А. Вайда), ?Куурчак? (В. Хас), ?Пан Володыевский? (Е. Гофман), ?Коперник? (Э. жана Ч. Петельскийлер) сыяктуу мыкты фильмдер коюлган. К?р?н?кт?? актёрлору: З. Цибульский, Л. Винницкая, Б. Тышкевич, П. Ракса, Д. Ольбрыхский ж. б. Кинематографисттер союзу 1966-жылы уюшулган.

Колдонулган адабияттар

• “Кыргызстан” улуттук энциклопедиясы: 6-том. Башкы редактору Асанов ?. А. К 97. Б.: Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору, 2014. 816 бет, илл. ISBN 978 2025-08-067-9